Mong chờ những phản ứng gì trên da khi sử dụng Tretinoin ?

Tretinoin (Retinoic Acid) là hoạt chất được sử dụng để điều trị hầu hết các vấn đề về da như mụn, nám, nếp nhăn và ngăn ngừa lão hóa. Cũng như bất kỳ chất nào khác, Tretinoin cũng có khả năng gây kích ứng. Tuy nhiên, Tretinoin đặc biệt ở chỗ có hoạt tính mạnh nên hay kèm theo các tác dụng ngoài ý muốn - điều này làm cản trở ý chí người sử dụng trong suốt quá trình điều trị. Hiểu về tác dụng của Tretinoin trong sản phẩm bôi ngoài sẽ giúp bạn vững tin hơn trên con đường làm đẹp.

1. Hoạt chất Tretinoin trong sản phẩm bôi ngoài da 

Chúng ta đã biết về khả năng đa nhiệm của Retinoids từ trị mụn đến chống lão hóa. Trên thực tế, các dẫn xuất của vitamin A (Retinoids) đã được sử dụng rộng rãi với cả thuốc bôi ngoài da và thuốc uống trong chỉ định điều trị bệnh da liễu. Với các sản phẩm dùng ngoài da, chúng ta thường bắt gặp các nồng độ Tretinoin dùng trong từng loại như sau:

- Dạng kem (0.025%, 0.05%, 0.1%)

- Dạng gel (0.01%, 0.25%)

- Dạng thuốc nước (solution) (0.05%)

- Dạng sử dụng công nghệ microspheres (0.04%, 0.1%)

- Dạng chất làm mềm (emollient) (Renova 0.05%)

Dựa theo cấu trúc phân tử, giới khoa học chia Retinoids ra làm 4 thế hệ như hình minh họa. Trong bài viết này, chúng ta sẽ chủ yếu bàn về Tretinoin (Retinoic Acid) là hợp chất vitamin A tự nhiên và thuộc thế hệ đầu tiên của quá trình ứng dụng Retinoids trong điều trị da liễu.

Nguồn: Siddharth Mukherjee (2006), “Retinoids in the treatment of skin aging: an overview of clinical efficacy and safety”, Clinical Interventions in Aging, 1(4): 327–348.

Với nhóm các sản phẩm bôi ngoài da, khác với Retinyl Palmitate, Retinol hay Retinaldehyde, bản thân Tretinoin đã ở sẵn dạng hoạt động sẵn “active form” là Retinoic Acid. Do đó, Tretinoin không cần chuyển hóa mà có tác dụng ngay trên da, vì thế tác động của Tretinoin mạnh hơn Retinol khoảng 20 lần. Thêm vào đó, vì tác dụng trực tiếp và dược tính mạnh, cần kê đơn từ bác sĩ nên Tretinoin có vai trò như một sản phẩm “biệt dược”, bạn cần sự tư vấn chuyên môn cũng như nắm vững kiến thức sử dụng Tretinoin để có thể sử dụng đúng cách.

Tới đây, có lẽ bạn khá bối rối khi Tretinoin bôi ngoài da hiện hữu trong nhiều dạng sản phẩm với nhiều nồng độ khác nhau. Tuy nhiên, nồng độ không phải là tất cả, hiệu quả của sản phẩm trên da còn phụ thuộc vào cách điều chế công thức hay nền được dùng để pha chế. Các chuyên gia da liễu tại đại học Wisconsin-Madison đưa ra một số đặc điểm thường thấy trong các sản phẩm chứa Tretinoin dùng ngoài da - để khách hàng có thể cân nhắc dạng sản phẩm phù hợp với bản thân:

- Dạng gel thường tác dụng mạnh hơn dạng kem vì gel giúp sản phẩm thấm tốt hơn. Trong khi thành phần gốc dầu thường xuất hiện trong dạng kem đóng vai trò như “bước đệm” để giảm kích ứng

- Dạng gel nền cồn sẽ tác dụng mạnh hơn gel nền nước 

- Loại sử dụng nền pha chế dạng kem thường phù hợp với da lão hóa hơn.

- Sản phẩm kết hợp công nghệ hệ thống phân phối qua da (Microspheres) thì hiệu quả sản phẩm sẽ càng mạnh hơn.

2. Các tác dụng ngoài ý muốn của Tretinoin bạn cần phải biết
 

Đừng quá hoang mang trước những phản ứng phụ của Tretinoin
 

Điều quan trọng nhất khi sử dụng Tretinoin trong quá trình điều trị là việc giúp bệnh nhân hiểu được các tác dụng ngoài ý muốn có thể xảy ra - và điều này không ảnh hưởng gì đến tác động chính của Retinoic Acid trên da. Lý giải điều này, vì Retinoic Acid có khả năng tương tác ở cấp độ tế bào, từ đó điều chỉnh được những biểu hiện của gen. Để làm được điều này, Retinoic Acid phải đi vào nhân tế bào và tương tác với các thụ thể Retinoic Acid (một hoạt chất tương tác được với tế bào bằng cách đưa ra tín hiệu hóa học - để thực hiện được tín hiệu này, chúng phải liên kết được với thụ thể của tế bào đó. Một tế bào cơ bản trên bề mặt có khoảng 10.000 - 20.000 thụ thể). Đôi khi, trong suốt quá trình này, Retinoic Acid tương tác nhầm với thụ thể khác và vô tình kích hoạt một phản ứng viêm, từ đó dẫn đến một số kích ứng trong giai đoạn đầu sử dụng. 

Những tác dụng ngoài ý muốn khi dùng Tretinoin nói riêng và Retinoids nói chung được gọi là “phản ứng Retinoids” - bao gồm các biểu hiện tại chỗ trên vị trí tiếp xúc với hoạt chất. Các tài liệu y khoa về da liễu cho biết, những biểu hiện phụ phổ biến nhất khi sử dụng Tretinoin là các triệu chứng kích ứng da cục bộ bao gồm bong tróc, rát da, khô da, ửng đỏ hoặc đẩy mụn. Những phản ứng đã đoán trước được thế này nằm trong tầm kiểm soát và mang tính tạm thời. Thế nên, khi gặp các biểu hiện này, bạn đừng quá hoang mang - những biểu hiện này có xu hướng đạt đỉnh của cường độ biểu hiện trong 1 tháng đầu tiên và sau đó sẽ từ từ giảm dần. Đồng thời, những biểu hiện như trên cũng sẽ giảm thiểu khi bạn giảm tạm thời tần suất sử dụng, liều lượng sử dụng và tích cực sử dụng các sản phẩm dưỡng ẩm và phục hồi làn da (Fitzpatrick’s Dermatology Volume 1 - Ninth Edition, Part 28: Topical and Systemic Treatments, Chapter 185: Retinoids).

Các tác dụng ngoài ý muốn khi sử dụng Tretinoin có thể được xem xét dựa trên hai cấp độ như sau.

⚠ Lưu ý: Thang đo này chỉ mang tính tương đối và có tính chất tham khảo.  

Cấp 1: Biểu hiện phổ biến (ít nghiêm trọng)

- Ngứa, hơi rát da

- Da khô, bong tróc da

- Da đỏ nhẹ

- Cảm giác nóng da, da châm chích

- Đẩy mụn

- Da sạm đi

- Nhạy cảm với ánh nắng (photosensitivity)

Cấp 2: Biểu hiện nghiêm trọng (cần sự trợ giúp từ bác sĩ)

- Phồng rộp

- Viêm da

- Da nóng rát không ngừng

Những tác dụng phụ ở mức phổ biến thường sẽ giảm bớt và ngừng hẳn sau 1-2 tuần sử dụng trong điều kiện sử dụng kem chống nắng và sản phẩm phục hồi da một cách đầy đủ. Nếu giảm nồng độ và giãn tần suất dùng mà da vẫn không đáp ứng - vẫn tiếp tục các phản ứng tiêu cực thì nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ. 

Sử dụng sản phẩm với nồng độ cao không nhất thiết là giải pháp tốt nhất nếu nó gây ra quá mức tình trạng ửng đỏ, nhạy cảm và kích ứng trong thời gian dài mà không dứt. Điểm chủ chốt trong điều trị là bạn nên kiên trì trong việc sử dụng, không nản chí, không bỏ cuộc giữa chừng - cũng giống như khi tập luyện thể thao, lần đầu tập với cường độ mạnh thì cơ sẽ đau. Thời điểm bắt đầu luôn là thời điểm khó khăn và dễ dàng bỏ cuộc nhất, bạn cần sự chăm chỉ, nhẫn nại và biết lúc nào nên giãn tần suất và cường độ tập luyện cho phù hợp với khả năng bản thân. Đối với làn da cũng vậy, nếu thiếu đi quyết tâm thì việc điều trị sẽ chẳng đi về đâu, cũng chẳng dẫn đến kết quả mà bạn mong muốn. Hãy kiên nhẫn sử dụng khi gặp những tác dụng phụ chỉ nằm trong mức độ phổ biến. Nếu các tác dụng phụ trở nên nghiêm trọng, hãy tìm đến sự trợ giúp từ các bác sĩ và chuyên gia.

Nguồn: https://obagimedical.com.vn/blogs/news/mong-cho-nhung-phan-ung-gi-tren-da-khi-su-dung-tretinoin